بیوکنترل پوسیدگی فوزاریومی قاعده پیاز قرمز با استفاده از قارچ‎های trichoderma harzianum و glomus mosseae

بیماری پوسیدگی فوزاریومی قاعده پیاز در سراسر جهان وجود دارد و از نظر اقتصادی خسارت زیادی را به این محصول وارد می‎کند. از روش‎های کنترل این بیماری استفاده از عوامل کنترل بیولوژیکی است. در این بررسی از دو قارچ تریکودرما و میکوریزا آربوسکولار برای کنترل این بیماری استفاده شد. بدین منظور، نمونه‎برداری در هفت منطقه عمده پیازکاری استان آذربایجان شرقی، به عنوان یکی از مناطق عمده کشت پیا در ایران، انجام شد. بعد از جداسازی و خالص‎سازی ژنتیکی جدایه‎ها، آزمون بیماریزایی روی غده و بذور پیاز انجام شده و جدایه‎های بیماریزا به صورت مرفولوژیکی و مولکولی مورد شناسایی قرار گرفتند. بررسی‏های آزمایشگاهی جهت تعیین بهترین گونه تریکودرما در برابر دو قارچ fusarium proliferatum و f. oxysorum انجام شد. در نهایت، توانایی trichoderma harzianum strain t100 و قارچ میکوریزا (glomus mosseae) در کنترل بیماری پوسیدگی قاعده پیاز با عامل f. proliferatum و تأثیر آن‎ها در رشد پیاز در شرایط گلخانه‎‎ای بررسی شد. براساس مطالعات مرفولوژیکی و مولکولی، جدایه‎های بیماریزا به عنوان گونه‎های f. proliferatum، f. oxysporum، f. solani و f. redolens معرفی شدند. در بین گونه‎های شناسایی شده، f. proliferatum به عنوان عامل عمده پوسیدگی پیاز در شرایط انبار و f. oxysporum به عنوان عامل محدود کننده کشت پیاز در مزرعه معرفی گردید. عمده‎ترین خسارت f. redolens به صورت مرگ گیاهچه قبل از جوانه‎زنی بوده و گونه f. solani با اختصاص بیشترین فراوانی در بین جدایه‎های به‎دست آمده، به عنوان عامل بیماریزای ضعیف پیاز گزارش شد. در بررسی‎های آزمایشگاهی مشخص گردید که t. harzianum strain t100 علاوه بر جلوگیری از رشد میسلیومی فوزاریوم قادر به از بین بردن ریسه‎های آن نیز می‎باشد. در شرایط گلخانه نیز قارچ میکوریزا قادر به افزایش رشد بوته‎های پیاز در مقایسه با شاهد بود، اما نقش آن در کنترل قارچ پاتوژن در طول دوره کوتاه مدت آزمایش محسوس نبود. قارچ آنتاگونیست تریکودرما قادر به کنترل فوزاریوم بود اما به دلیل تأثیر منفی آن در رشد پیاز با گذشت زمان از میزان کنترل آن کاسته شد. در نهایت استفاده توام تریکودرما و میکوریز کنترل قابل توجهی از بیماری را به دنبال داشت.